kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Zajmuje całą wschodnią pierzeję rynku w Węgrowie, optycznie poszerzona przez wieże-dzwonnice znajdujące się w narożach terenu kościelnego. Wzniesiono ją w początku XVIII w. z fundacji Jana Dobrogosta Krasińskiego, z wykorzystaniem murów dawnej, średniowiecznej jeszcze świątyni. Wnętrza dekorowane polichromią przez mistrza malarstwa barokowego Michała Anioła Palloniego kryją również obrazy Szymona Czechowicza, a prawdziwym turystycznym „przebojem” jest unikatowe a tajemnicze Lustro Twardowskiego. Tylko najodważniejsi próbują w nie spojrzeć aby odczytać swą przyszłość.

W historii Węgrowa splatają się losy katolików i ewangelików. Zgodnie z zasadą „czyja władza tego religia” kolejni właściciele miasta narzucali mieszkańcom swoją wiarę. Kościół wzniesiony w XVI wieku był więc świątynią katolicką, ewangelicką, ariańską, ponownie ewangelicką i ponownie katolicką. Kolejni właściciele miasta – Krasińscy, prowadzący politykę kontrreformacji, przebudowali kościół w stylu barokowym, ale zachował on sporo cech dawnej architektury gotyckiej.

Projektantem przebudowy był sławny Tylman z Gameren, a wykonawcami Carlo Ceroni i Jan Reisner. Powstała trójnawowa bazylika z rozległym prezbiterium i wąskimi bocznymi nawami. Na bocznych ścianach oraz w prezbiterium powstały w latach 1707-08 okazałe freski florentczyka Michała Anioła Palloniego, jednego z najwybitniejszych mistrzów swej epoki. Szczególne wrażenie robi scena Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w prezbiterium – iluzjonistyczne malarstwo stwarza złudzenie otwarcia ścian kościoła.
Również w prezbiterium można zobaczyć epitafia poświęcone członkom rodu Krasińskich oraz puszkę z sercem Jana Dobrogosta Krasińskiego – fundatora kościoła, który pochowany został w pobliskim kościele reformatów. Ołtarz główny jest dość niewielki, bo jego oprawę stanowi wspomniany już fresk Palloniego, jest za to zdobiony złoconymi kurdybanami.

W bocznych ołtarzach zobaczyć można obrazy Szymona Czechowicza, a w bocznej nawie niezwykły obraz z XVIII wieku: „Taniec Śmierci”.

Wszystkich przybyszów ciągnie jednak niewielkie pomieszczenie przyległe do prezbiterium – zakrystia. Obudowana dębową boazerią mieści galerię portretów dobroczyńców kościoła, a przede wszystkim owiane legendami „Lustro Twardowskiego”. Zrobione zostało prawdopodobnie w XVI wieku w Niemczech. Wykonano je ze stopu kilku metali i dokładnie wypolerowano. Dziś jednak już zmatowiało, a do tego jest pęknięte na trzy części. Pęknięcie to wiązane jest z osobą Napoleona, który zatrzymał się w Węgrowie w drodze na wojnę z Rosją, a spojrzawszy w lustro zobaczył swą przyszłą klęskę, co wprawiło go w taką wściekłość, że rzucił zwierciadło na ziemię.
Na ramie widnieje łaciński napis mówiący, że „Tym lustrem Twardowski magiczne sztuki czynił, lecz obrócone to zostało na służbę bożą”. Jest zawieszone na tyle wysoko, żeby nie można było zerknąć w nie z bliska.

A z nowszych spraw: W tym kościele w 1969 roku brał ślub przyszły noblista Lech Wałęsa.

W okolicy:

- barokowy zespół kościelno-klasztorny reformatów,
- „Dom Gdański” z XVIII w.,
- dom zakonny bartolomitów,
- drewniany kościół ewangelicki z XVII w. z przyległym cmentarzem.